Her yıl Uluabat gölü kadar “Pis suyu” temizliyorlar…

2004 yılında temeli atılan ve 2006 yılında Avrupa standartlarında hizmet vermeye başlayan Yeşil çevre arıtma tesisi işletme kooperatifinin önemi bir kez daha ortaya çıktı.

Vali Yakup Canbolat’ın Başkanlığını,BTSO Başkanı İbrahim Burkay’ın Başkan yardımcılığında faaliyetlerini sürdüren ve devlet desteği almadan 58  sanayici tarafından kurulan Yeşil çevre arıtmada her gün 95 bin metre küp atık su temizlenerek doğaya bırakılıyor.

Buda şu anlama geliyor.20 bin metre küp su taşıyan bir tankeri göz önüne aldığımızda günlük yaklaşık 5 bin tanker atık suyun temizlenerek doğaya kazandırılması anlamına geliyor.Yıllık Baz bakıldığında şunu söylemek sanırım yanlış olmaz. Her yıl Uluabat gölü kadar “Pis su” temizlenerek yeniden başta tarım ve sulama olmak üzere farklı alanlarda kullanılması sağlanıyor.

Yer altı sularının kirlenmesi,binlerce ton atığın,çamur kazanlarında yakılarak bertaraf edilmesinin önemi Pandemi sürecinde bir kez daha ortaya çıkması “Yeşil çevre arıtmanın” Bursa için ne kadar önemli olduğunu  rakamlarla ortaya koyuyor.

Gürsu,Kestel yerleşim alanları dahil 385 işletmenin atıklarını bertaraf ederek, yeniden doğaya bırakan Yeşil Çevre arıtma kooperatifi Genel Müdürü Mehmet Aydın’a  çalışmalarını sordum..

Yeşil çevre arıtma tesisi işletme kooperatifin yapılanmasından ve proje alanından başlayalım..Biraz da kapasitesinden bahsedelim..

Kar amacı gütmeyen ortak dışı işlem yapmayan dolayısıyla kurumlar vergisine tabii olmayan kooperatif yapılanmasıyız. Proje alanımız ise barak fakihten başlıyor. Gürsu ve Kestel ilçe yerleşim alanları bütün bu fabrikaların yerlerine atık sularını atan proje alanına hitap ediyoruz. Proje kapasitemiz ilk kurulduğu yıllarda 52.500 metreküp kapasiteyle kurulduk. Daha sonra 2014 yılına geldiği zaman bu bölgedeki sanayideki kapasite artışları ve ilçemizdeki nüfus artışları dikkate alınarak geleceğe dönük olan ihtiyaçlarında karşılamak adına tesisimiz yönetim kurulunun almış olduğu karar ile günlük 150.000 metreküp alt yapıya 100.000 metreküp fiili arıtma kapasitesine ulaştı.

2015 de tamamladığımız kuruluş 1998 temel atma 2004 de ilk tesis 2006 da hizmet vermeye başlıyor. 2015 de de kapasite artırımına giriyor. Arıtma tesisimiz Avrupa standartlarında bir arıtma tesisi veriyoruz. Dağınık yapıdaki birbirine yakın organize sanayi bölgeleri yerleşim alanları vade yapılanmasında örnek bir arıtma modeliyiz biz. Hiçbir kamu desteği olmadan sanayicilerin kendi imkânlarıyla yaptığı bir ortak arıtma tesisi yönüyle ülkenin tek bir örneğiyiz.

Bursa’ya model bir çalışma olarak değerlendirebilir miyiz?

Bursa’da ülkeye örnek bir modeliz.Amacımız  su varlıklarımızı korumak ve gelecek nesillere yeraltı su kaynaklarını taşımak.Ayrıca çevre otoriteleriyle, bakanlıklar ve il müdürlükleri tarafından kolay denetlenebilir modelinin olması yönüyle önemli bir modeliz. Bu bölgede bütün bu alana arıtma hizmeti veriyoruz biz. Dolayısıyla bunun yeşil çevrenin denetlenmesi halinde bakanlık o bölgenin tamamını denetlemiş oluyor. Bakın,her OSB kendine bir arıtma tesisi kurması gerekiyordu.Belediye bile bu bölgede bulunan iki ilçeye birer arıtma tesisi kurması gerekiyordu. Hem alan işgali hem ekonomik kayıplar bu yüzden yeşil çevrenin önemi ortaya çıkıyor.

Bahsettiğiniz kurumlar tarafından denetlemeler nasıl yapılıyor.Söz konusu tesise gelen kirli suların arıtılıp arıtılmadığı,yada suların temizlenip temizlenmediği denetlenebiliyor mu?

Atık sularımızın bağlı olduğu bazı mevzuatlar var yasalar var. Çevre bakanlığı bizim gibi arıtma tesisleri giriş ve çıkış sularının nasıl olması gerektiğini çıkarken arıtılan suyun hangi kriterlere göre arıtılmış olması gerektiğini tarif etmiştir.Biz buna uyan bir tesis olarak her gün kendi giriş ve çıkış sularımızı kendi laboratuvarımızda analiz ediliyor. Daha sonra çevre il müdürlüğünün her ay periyodik olarak günü ve saati belli olmayan bir zaman dilimi içinde gelip bizden numune alır analiz yapar. Sonra çevre bakanlığı iki ayda bir belirli olmayan bir zamanda gelerek uzaktan numune alır ki den sonra yeni bir mevzuatta gelişme oldu. Bakanlık bizim gibi arıtma tesislerinin kurduğu bir kabin ile izliyor. Dolayısıyla otomatik bir sistem oraya koyduğu cihazlar vasıtasıyla izleniyor.

Yapılandan bahsedelim…

Sayın valimiz bizim yönetim kurulu başkanımız başkan yardımcımız İbrahim Burkay. Bölgelere dağınık bir şekilde yönetim kurulumuz. Her bölgedeki sanayici burada bir nevi temsil ediyor.

Teknik personeliz var. Ustalar teknikerler vardiya personelleri elektrik elektronik uzmanlarından oluşan 7-24 çalışan bir yapımız olduğu için bu hizmeti aksatmayacak bir teknik ekibe sahibiz. Toplam 30 tane personelimiz var. Bizim yapımız içerisinde bursa valiliği var .BUSKİ ve büyükşehir belediyesi var onlar ortağımız. Ama onlarla herhangi bir parasal ilişkimiz yok. Sadece BUSKİ ile var. Çünkü Gürsu ve Kestel’in atık sularını biz arıttığımız için biz BUSKİ onlar adına bu arıtma bedeli alıyor biliyorsunuz. Biz BUSKİ adına bu arıtmayı yaptığımız için o bize bedelini ödüyor herkes gibi. 147 tane endüstriyel ortağımız var 235 tane evsel ortağımız var.

Kooperatifin ortakları kim?

Endüstriyel ortaklarımız suyu kullanıp kirletenler evsel ortağımız üretiminde suyu kullanmıyor çalışanları sadece suyu kirletiyor. Yeşil çevre kurulduğu yıllarda 58 tane sanayici tarafından kuruluyor tabi buradaki yerel belediyelerde işin içinde. Bugün geldiğimiz noktada 185 tane ortağı olan çok ortaklı bir kooperatif oldu. Bu bölgedeki bölgesel anlamda dağılımına baktığımızda Barak fakih BOSAB da 120 tane ortağımız var. İsa Bey dediğimiz 4 işletme var ortağımız. KOSAB’da 75 tane var. Kestel’de 9 işletme var. Uludağ OSB 167 tane ortak var. Gürsu da OSB dışında 7 tane ortak var. 3 tane özel ortak var BUSKİ belediye ve maliye metal sektörlere bakıldığı zaman tekstil sektörü 260 işletme ile burada ön sıradaki bir sektörel iş ortaklarımız oluyor.

Metal sektör 23 tane. Gıda 17 otomotiv 12 tane kimya 11 plastik kauçuk 10 mobilya 8 inşaat sektörü 8 akaryakıt istasyonu 7 tane mezbaha var 2 tane. Arıtma tesisimiz bizim günlük bakıldığında 95 metreküp su arıtıyoruz biz. 2 milyon 850 bin aylık Yıllık 34 milyon 200 bin metreküp su arıtan bir tesisiz. Proje maliyetlerimiz 31 milyon 163 dolarlık bir yatırım. Bu yatırımların tamamı bu bölgedeki sanayicilerimiz tarafından yapılmış yatırımlar oluyor.

Arıtmanın dışında ortaklara başka hizmetlerde veriliyor mu?

Ortaklarımıza verdiğimiz hizmetler çevre danışmanlık hizmeti veriyoruz. Ortaklarımızın atık su analizi hizmeti veriyoruz. Özellikle tekstilde ihracatçı firmaların ihracat yaptıkları karşıdaki ithalatçıları bu atık sularının nasıl temizlediğini sorguluyor. Her ortağımız için her ay analizlerini yapıyoruz.

Hedef projelerinizden biraz bahsedelim..

Önümüzdeki süreçte iş sağlığı ve güvenliği eğitimi vermek istiyoruz. Buda bizim hedef projelerimizden bir tanesi. Hedef projelerimizde arıtma geri kazanım var. Ortaklarımızın su ihtiyacı var. Türkiye’deki yer altı suları her geçen gün azalıyor. İnşallah arıtma suretiyle 50 bin metre küp günlük atık suyu geri kazanan ortaklarımıza tekrar kullandırmak istiyoruz. Ambalaj atıklarını toplama ayrıştırma tesisi kurup işleteceğimiz bir projemiz. Eğitime destek anlamında Bursa Teknik ve Uludağ Üniversitesi çevre mühendislik fakültesinde okuyan gençlerimizin burada staj imkânı veriyoruz. Meslek lisesi öğrencilerine bize uygun branşlarda staj imkânı veriyoruz.

O zaman Yeşil çevre olarak sosyal sorumluluk projelerinde de varız mı demek istiyorsunuz?

Evet sosyal sorumluluk projelerinde varız.Her yıl özellikle ilk okul öğrencilerine milli eğitim ve belediye ile işbirliği yaparak onları bu tesisimize getiriyoruz ve gezdiriyoruz çevre bilinci edinmelerini anlamında.

Sosyal sorumluluk olarak atık yağların sulara karışmaması adına bulunduğumuz bölge ve ilçedeki birtakım iş yerleri ile iş birliği yaparak atık yağlarının toplanmasında destek oluyoruz. Toplanıp lisanslı firmaların götürülmesinde destek oluyoruz. Kent konseyi tarafından düzenlenen tekerlekli sandalye alım kampanyalarına buradaki sanayicilerimizle beraber destek sağladık. Ortaklarımızın bünyesinde oluşturduğumuz çevre gönüllüleri ile beraber bir takım sosyal çevresel programlar yapıyoruz. 3 tane organize sanayi bölgesi var. Bizim bu ortak arıtmamızın aktörleri bunlar. KOSAB ve BOSAB kendi içinde alt yapılarından sorumlular. Kestel ve Gürsu içerisindeki kanalizasyon alt yapısının temizlenmesi ve geliştirilmesi gibi bakım onarım işlemleri tamamen bu aktörlerin sorumluluğunda. Bizim görevimiz sadece arıtma yapmak. İsa Bey deki fabrikalar tabi ki OSB dışında olduğu için oranın her türlü sorumluluğu bize ait.

Ortaklar yapılan bu çalışmalar için bir katkı payı ödüyor mu?

Bizim ortaklarımız yeşil çevre ile ortak oldukları zaman burayı deşarj edecekleri atık su miktarı itibariyle belirli tarifelerde buraya bir katkı bedeli ödüyorlar. Bu katkı payı ile yatırımlar yapılıyor. Her ay kendi sektörleri ile itibariyle çalışan sayısına göre belirlediğimiz her ay atık su arıtma bedeli ödüyorlar. Bununla da bu tesis işletmesini idam ettiriyor. Yatırımlar katılım payları ile yapılıyor işletmesinin de devamını her ay tahsil edilen atık su arıtma bedelinden elde edilen paralarla yapılıyor.

Pandemi süreciyle birlikte çevrenin önemi bir kez daha ortaya çıktı.Bu anlamda hayırlı bir iş yaptığınızı söylemek sanırım yanlış olmaz?

Ortaklarımıza önemli bir katma değer sağlıyoruz. Diğer bölgelerdeki firmalara da rekabet sağlıyor. Amacımız şehrin doğu bölgesinde 1998 yılı itibariyle oluşan henüz organize olmamış sanayi bölgelerinin kirlettiği su kirliliğini ortadan kaldırmak için kurulan bir ortak arıtma tesisiyiz. Organize olmamış her sanayi bölgesi herhangi bir tüzel kişilik oluşmamış bu bölgelerin kendilerine dönük arıtma tesisi kurma şansları yok. Hem ekonomik olarak hem de yer yok. Kooperatif fikri zaten buradan çıkmış.Ortak arıtma yapmakla sadece bir alanda arıtma tesisi kurulmuş hem ekonomik olmuş hem de bu yapıyı kuracak ve işletecek bir tüzel kişilik oluşmuş.Toplamda 385 tane ortağımız var. Yeşil çevre arıtma tesisi kurulmadan önce bu sanayi bölgeleri fabrikalar kurulduğunda kullanımdan sonra kirli sular bizim bu bölgemizdeki kanallara ve derelere deşarj ediliyor idi. Tüm bu kanallar atık sularla kirli bir şekilde akıyordu. Hem su olma özelliğini yitirmiş oluyor hem de etrafa ciddi koku vererek rahatsızlık veriyordu. Yeşil çevre 2006 yılının haziran ayında arıtma hizmeti vermeye başladıktan sonra kirletilen bu dere ve kanallar doğal hallerine kavuştu. İnsanlar burada balık tutuyor çiftçi buradan sulama yapıyor.

Günlük ne kadar su temizlenerek doğaya veriliyor?

Yeşil çevre 95 bin metreküp günlük kirletilen suyu arıtarak doğaya veriyor. Eğer yeşil çevre olmasaydı burada 1 tanker 20 ton alıyor. 5 bin tanker suyu doğaya kazandırıyoruz. Yılda Uluabat Gölü kadar su arıtıyoruz. İfadelerini kullanırsak sanırım yanlış olmaz.Burası hem sebzecilikte çok önemli bir bölge hem de meyvecilikte.Dünyanın bir numaralı deveci armutlarının kaynağı burası. Yeşil çevre bu dere ve kanalları kirleten suları alıp temizleyerek bütün bu meyve sebze bahçelerinin atık sularından etkilenmesini önlüyor. Biz bunu muhtarların yaptığı teşekkürlerden anlıyoruz.

O zaman amaç hasıl olmuştur diyebiliriz..  

Yeşil çevre bir proje daha çalışıyor. Yeşil çevre amacına ulaşmıştır şuan. Artık kendini geliştirmeye devam ediyor. Bölgedeki 385 tane sanayici yeşil çevreyi kurmaları sonucu faaliyete geçirmek suretiyle kirlettikleri atık suyu iddia ediyoruz Türkiye’de en ucuz bedelle atık su arıtan bir tesis olarak kendilerine avantaj sağlıyoruz.

Kapasite artırımı mümkün mü..Daha fazla suyu temizleyerek doğaya vermek,hem Bursa adına hem ülke adına hatta insanlık adına ayrı bir önem taşıyor…

Kapasitemizi 150 bin metre küp arıtmaya çıkaracağız. Nedeni bölgedeki nüfus artışı ve sanayicimizin olası kapasite artışlarını karşılamak için.Günlük 50 bin metreküp suyu ileri derecede arıtarak ortaklarımızın kullanımına sunmak istiyoruz. Bu 50 bin metreküp su yer altından daha az çekilecek. Yeraltı suyu zenginleşecek. Yeşil çevre öngörülü bir proje. Yeşil çevreyi kuranlar bunları geçmişte görmüş. Gerekliliğini tespit etmiş tabi yasalarında getirdiği zorunluluklar var. Yeşil çevre hem kuruluş itibarisiyle ülkemizde örnek bir proje. Bu nedenle çevre ve şehircilik bakanlığımız yeşil çevre modelinin ülkemizin farklı bölgelerinde kurulmasıyla alakalı çalışma yapıyor. Bu nedenle yeşil çevrenin önemi doğruluğu bir kez daha öne çıkmış oluyor.

Kolay gelsin..