Türkiye'nin en büyük zeytin üreticisi birliklerinden biri olan Marmarabirlik, son yıllarda uyguladığı finansman politikaları nedeniyle sert eleştirilerin hedefi haline gelmiş durumda. İlk tepki İznik’te kendini gösterdi.

Birliğe bağlı Gemlik, Mudanya, Erdek, Orhangazi, İznik, Edincik, Mürefte ve Marmara Adası kooperatiflerinin de yüksek faiz oranlarıyla borçlandırılması, hem üreticiler hem de kooperatif yöneticileri arasında ciddi endişelere yol açıyor.

Bakın;

2023-2024 sezonunda Marmarabirlik’in belirlediği fiyat üzerinden 125 TL’den zeytin alımı yapan kooperatifler, işçilik, banka faizleri ve fire gibi ek maliyetleri hesaba kattığında maliyetlerinin 190 TL’yi bulduğunu ifade ediliyor.

Ancak, Marmarabirlik, işlenmiş zeytini 275 TL’den satışa sunarken, kooperatiflere ortalama 180 TL ödeme yapıyor. Bu durum da Marmarabirlik ciddi kâr elde ederken bağlı kooperatiflerin zarar etmesinin önünü açıyor iddiası konuşulmaya devam ediyor.

İznik kooperatifi ortakları tarafından 27 Şubatta yapılacak Mali Genel kurulda tablonun masaya yatırılması ve kooperatifin neden zor günler geçirdiğinin sorgulaması bekleniyor.

Daha da düşündürücü olan ise, Marmarabirlik’in kooperatiflerin finansman ihtiyacını karşılamak için yüzde 40 gibi yüksek faiz oranlarıyla borçlandırma politikası uygulaması. Bu faiz oranları, piyasa koşullarına göre oldukça yüksek olup, kooperatiflerin uzun vadede sürdürülebilirliğini tehlikeye soktuğu ifade ediliyor.

Kooperatif ortakları arasında en çok merak edilen konuların başında Marmarabirlik’in öz sermayesinin akıbeti geliyor. Birkaç yıl öncesine kadar yapılan açıklamalarda, ödemelerin öz sermayeden karşılandığı belirtilirken, son üç sezondur tüm ödemelerin faizli banka kredileri ile yapıldığı iddia ediliyor.

Burada merak edilen diğer bir soru ise Marmarabirlik’in öz sermayesi tükendi mi ki 2021 yılından itibaren neden sürekli yüksek faizli kredi borçlanma politikası izleniyor?

Yüksek faizli kredilerle her yıl artarak yapılan borçlanmanın bu yıl tamamı yüksel faizli kredilerle yapıldığı iddiası kooperatiflerde sürdürülebilirliğin önünü kesmez mi?

İfade ettiğim gibi ilk sıkıntı İznik’te kendini gösterdi. Diğer Kooperatiflerin de içinde çıkamayacağı bir borç batağına sürüklenmesi nasıl engellenecek?

Özellikle 30.000 kooperatif ortağını doğrudan ilgilendiren bu finansal yapı, uzun vadede Marmarabirlik’in sağlıklı bir şekilde faaliyetlerine devam edip edemeyeceği konusunda soru işaretleri yaratmaz mı?

Serzenişlere bakılırsa Marmarabirlik’de bir yönetim zafiyetinden söz edilebilir.

Marmarabirlik’in yönetiminde uzun süredir bulunan Yönetim Kurulu Başkanı Hidamet Asa ve ekibi, yüksek faizli kredilerle finansman sağlama politikaları nedeniyle gelen eleştirilere cevap vermek durumundadır.

İfade ettiğim gibi İznik Genel kurulunda bu konu gündeme gelecek ve bir anlamda sorumlularına hesap sorulacak. Hazırlıklar bu yönde…

Kooperatiflerin sürekli borçlandırılması, üreticilerin ve kooperatif yöneticilerinin geleceği öngörememesine neden oluyor ki sorgulama artarak devam ediyor.

Bana ulaşan bilgi ve belgelere bakılırsa, söz konusu bu borç yükü sürdürülebilir bir plan çerçevesinde yönetilmezse, önümüzdeki birkaç yıl içinde Marmarabirlik’in ciddi bir finansal krize girmesi kaçınılmaz olabilir. Bu durumdan en çok etkilenecek olan ise 30.000 ortak ve kooperatifler olacaktır.

Ticaret Bakanlığı mutlaka devreye girerek müdahale etmelidir.

Mevcut finansal durum ve iddialar göz önüne alındığında, Ticaret Bakanlığı’nın Marmarabirlik üzerindeki denetimlerini artırılmasının önemi ortaya çıkıyor.

Kısaca ifade edecek olursak, Marmarabirlik’in mali tabloları detaylı şekilde incelenmeli ve öz sermayenin akıbeti açıklığa kavuşturulmalı.

Kooperatiflerin yüksek faizli kredilerle borçlandırılmasının uzun vadeli etkileri de en ince ayrıntısına kadar analiz edilmeli.

Alternatif finansman modelleri geliştirilmeli ve kooperatiflerin faiz yükünden kurtulması için stratejiler oluşturulmalı. Birliğin “Yüksek faiz politikası” uygulamaktan derhal vazgeçmelidir..

Kooperatif ortakları yani onları temsil eden kooperatifler daha fazla şeffaflık talep etmeli ve Marmarabirlik Yönetim Kurulu Başkanı Hidamet Asa ve yönetimi, Kooperatiflere karşı hesap verebilir olmalıdır.

Nihayetinde, Marmarabirlik ve kooperatifler arasındaki bu finansal kriz, sadece üreticileri değil, aynı zamanda Türkiye'nin en önemli tarımsal birliklerinden birinin geleceğini de doğrudan etkiliyor. Eğer mevcut yönetim politikaları değişmezse, birkaç yıl içinde diğer kooperatiflerin de içinde bulunduğu borç yükü daha da artarak, Marmarabirlik’in de sürdürülebilirliğini tehdit edebilir.

Bu noktada en büyük sorumluluk, Marmarabirlik yönetim kurulu Başkanı Hidamet Asa ve yetkililere düşüyor. Üreticilerin, kooperatiflerin ve Türkiye'nin tarımsal kalkınmasının zarar görmemesi için acil önlemler alınmalı ve şeffaf bir yönetim anlayışı benimsenmelidir. Aksi takdirde, Marmara Birlik ortaklarının geleceği belirsizlik içinde kalabilir.

Buda bizim öngörümüz…