O günleri şair Ceyhun Atıf Kansu pek güzel anlatır;
“Mahmur dağın başında bir duman, bir duman,
Mustafa Kemal’in başında daha bir duman..
… Vakit alaca karanlık, dağın eteğinde bir kahve,
Kaynıyor Erzurum işi semaver, çay demleniyor.
Uyanmış su, gözleri adamların, susuz gözleri sıcak,
Mustafa Kemal baktı, tanıdı, hepsi halk.
Oturdular, hep beraber çay içtiler,
Oradan buradan, dereden tepeden konuştular,
Sabah güneşi gelip bağdaş kurdu bir yana,
Yarı karanlıktı yüzleri birden aydınlandılar,
Acı çekmiş, susamış, dağ çizgileri sert..
Mustafa Kemal’in gözlerinde tek tek ışıdılar.
Çıktı kavak yaylasına “oh” dedi, Mustafa Kemal,
Ölmez be, insan bu vatanı sevince,
… Halk olmak ne güzel şeydir arkadaşlar,
Şu sabah çayını içelim bir, kardeşçe sıcak.
Yüzümüzü yunalım şu dereden bir,
Sonra kursunlar darağacını kavgamıza,
Asarlarsa assınlar bizi düşlerimizden..”
   16 Mayıs, Ulusal Kurtuluş Savaşı’nın fiilen başlangıç günüydü..
   O günleri anlatmak kitaplara sığmaz.
   Özetlersek; Mustafa Kemal, 16 Mayıs 1919’da 9. Ordu Müfettişi olarak İstanbul’dan Samsun’a ‘Bandırma’ vapuru ile hareket eder. Osmanlı İmparatorluğu, 1918 yılının sonlarına gelindiğinde I. Dünya Savaşı’ndan yenik ayrılmış, Mondros Mütarekesi’ni imzalayarak dağılma sürecinin sonuna gelmiş bir görünümdeydi. Avrupa devletlerince “hasta adam” olarak nitelenen Osmanlı; imzaladığı ateşkes ile boğazların hakimiyetini, yeraltı kaynaklarının kullanım haklarını ve donanma ile ordu üzerindeki tüm emir haklarını İtilaf Devletleri’ne devretmişti.
   İzmir Yunanlar, Adana Fransızlar, Antalya ve Konya İtalyanlar tarafından işgal edilmişti. Bunların yanında Urfa, Maraş, Antep, Merzifon ve Samsun’a İngiliz askerleri çıkmış, İstanbul’da ise Kraliyet Donanması demirlemişti.
   Padişah, itilaf devlerine karşı biçareydi.
   Anadolu’dan gelen feryatlara, haykırışlara sessizdi.
   15 Mayıs’ta müfettişlik görevini kendisini “İstanbul’dan uzaklaştırmak için verilmiş bir görev” olarak düşünen Mustafa Kemal ‘Nutuk’ adlı eserinde şöyle demişti:
   “Ortada bir avuç Türk’ün barındığı bir ata yurdu kalmıştı… Osmanlı Devleti, onun bağımsızlığı, padişah, halife, hükümet, bunların hepsi anlamını yitirmiş sözlerdi.. Baylar, bu durum karşısında bir tek karar vardı. O da ulus egemenliğine dayanan, tam bağımsız yeni bir Türk Devleti kurmak…”
   Vapur Mustafa Kemal ve 18 askerle beraber 16 Mayıs öğle üzeri İstanbul’dan Samsun’a doğru yola çıkar. İşgalci İngiliz gemisi, Bandırma Vapuru’nu batırmak için izlemeye başlar, ancak Karadeniz’e açıldıktan sonra fırtınalı havada izleri kaybeder. Sert havada, dalgalı bir denizde güçlükle yol alan vapur 19 Mayıs 1919’da Samsun’a varır.
   Ve, ‘Ulu önder’ Mustafa Kemal Atatürk, tarihe damga vuran, esaret, işgal altındaki Türk ulusunun kahramanlık destanını, özgürlük, tam bağımsızlık mücadelesini, Kurtuluş Savaşı’nı başlatır.
   Atatürk’ümüze ve silah arkadaşlarına anıları önünde saygıyla, minnetle..