Türkiye'deki yanardağlar aktif hale gelir mi?

ÖZEL HABER :FUNDA AVCI

Son dönemde ülkemizde yaşanan  depremlerinin volkan faaliyetiyle ilgili olabileceği yönünde kuşkular  öne sürüldü. Hatta, (6 Şubat'ta) meydana gelen depremden sonra Göksu'nun Büyük Kızılcık köyünde sosyal medyada volkan patlaması şeklinde yorumlar yapıldı. Video görüntüleri servis edildi… görüntülerden yola çıkarak, Kahramanmaraş Göksun Kuşkayası dağında volkanik hareketlilik meydana geldiği öne atıldı…

"Kahramanmaraş Kuşkayası Dağı'nda volkanik hareket mi var? …"

Daha sonra, videolardan alınan  ekran görüntüleri yayınlandı.Ulusal basında  bu konun peşini bırakmadan araştırmalarda bulundu.. Ama, yapılan araştırmalar sonucunda , videonun  6 Şubat 2023 te yaşanan depremden önce yada  sonra, farklı bir konumdan geçildiğine işaret edilmedi. Yani görüntü de hatalı  diye bir ilişkilendirilme  bulunmadı. Ama… O aylarda  yaşanan sıcak gelişmeler ile videonun yaygınlaşmasıyla birçok uzman konu hakkında yorum yaptı. Yorumlardan ilki, Jeofizik Yüksek Mühendisi Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan’dan geldi. Ercan, Kahramanmaraş'ta oluşan kırıktan bazalt püskürerek yanardağ oluşmuştur görüşünü dile getirdi.Ancak Ercan sonrasında bir paylaşımda daha bulundu ve lav, çamur akıntısı olarak sandığı olayın alan gözlemlerinde bir heyelan olduğunun ortaya çıktığını belirtti ve yanma bilgisinin yanlış olduğunu aktardı.

Basın konuyla ilgili bilgi almak için Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan'a ulaştığında, görüntüleri ilk gördüğünde lahara benzettiğini ve AFAD'ın o sıra açıklama yapmadığını söyleyen Ercan, jeofizik mühendislerinin alana giderek gözlem yaptığını ve heyelan olduğunun tespit edildiğini aktardı. Ercan AFAD da sonradan bölgeye gidince yine lahar olmadığı anlaşıldığı bilgisini ifade ederken meslektaşlarının yardımıyla yayılan yanlışın düzeltildiğini belirtti.

NOKTAYI NACİ GÖRÜR KOYDU

Bunun üzerine, Prof. Dr. Naci Görür de, “Göksun yöresinde, yanardağ oluştu diye doğru olmayan şeyler söyleniyor. Doğru olduğunu düşünmüyorum. Bölgenin jeolojisi ona uygun değil, heyelana bağlı bir komplikasyon olabilir. Endişe etmeyin"cevabı ile gündemi noktaladı. DEPREM SONRASI, EN ÇOK MERAK EDİLEN KONU…

Doğanın yarattığı yıkıcı felaketler arasında yer alan volkanik patlamalar, tüm dünyada uzmanlar tarafından yakından takip ediliyor. Dünya üzerinde 500 aktif volkan bulunuyor ve her yıl bunlardan 50 kadarı harekete geçerek lavlarını püskürtüyor.Son olarak 2021 yılında, bu konuya el atıldı hata çokta araştırıldı. Hata yine bu yılda, İspanya'da yaşanan yanardağ patlaması, gözleri  bu doğa olayına çevrilmiştir. 2021’in 19 Eylül’de Kanarya Adaları'ndan biri olan La Palma'da harekete geçen Cumbre Vieja Yanardağı'ndan püsküren lavlar, birçok evi haritadan silmişti.Lav sıcaklığının bin 100 santigrat dereceye ulaştığı patlamalarla ilgili en çarpıcı detay ise, Cumbre Vieja'nın 4.2 büyüklüğündeki depremin ardından 50 yıl sonra yeniden uyanması olmuştu.

TÜRKİYE'DE SON PATLAMA 169 YIL ÖNCE

Peki, 13 tane yanardağa sahip Türkiye için de böyle bir tablo ortaya çıkabilir mi? Verilere göre Türkiye'de yaşanan son volkanik patlama, 1855 yılında Tendürek Dağı'nda gerçekleşti. Ancak uzmanlara göre, bu volkanlar tamamen sönmüş  değil ve zamanı geldiğinde tekrar faaliyete geçebilir… Yukarıda da verilen açıklamada bu durum biraz bilimsel olarak çarpıtılmak gibi durumlar oluşuyor..maalesef bilim de bu  teorileri mümkün. Türkiye’de volkanik alanların oluşumu incelendiğinde ise, bölgede aktif ya da aktif olmayan yanardağ bulunmadığı görülüyor. En sonki araştırmaya dayanarak, risk haritasında Kahramanmaraş, çok düşük kategorisinde. Yani Türkiye için az da olsa göz önünde bulundurulan volkanik aktivite, şimdilik Kahramanmaraş bölgesi için risk teşkil etmiyor. MTA'nın volkanik bölgeler üzerine yaptığı bir çalışmadaki harita incelendiğinde de bu görüldü.

YAKIN BİR GELECEKTE BEKLENMİYOR AMA…

Depremlerin, volkanik hareketlenmeleri tetiklediği bir gerçek olduğu  bilimsel olarak ta, fiziki olarakta bilinmektedir.Tetiklediği veya da etkilemedi denilmesi Söz konusu değil.  Ancak küçük depremlerden ziyade, sıralı büyük depremler dediğimiz  kategoriler, bu hareketlenmeleri tetikleyebilir. Şuan içerisinde  Türkiye'deki sönmüş  yanardağların aktif hale gelip gelmeyeceği ise cevapsız sorular olarak zihnimizde yer edilirken, Türkiye’deki volkanik hareketlilik hakkında bilgi veren Jeofizik Uzmanı Dr. Oğuz Gündoğdu, bir nebzede olsa o soru işaretlerinden birini  sildi diye biliriz. Gündoğdu bu konu için bizlere şu açıklamayı yaptı: "Bildiğiniz gibi, Türkiye’deki volkanlar çok eski ve aktif değiller. Sönmüş volkanlar olarak adlandırılır. Son dönemde herhangi bir aktivite de görülmemiş durumda. Yakın bir tarih sayabileceğimiz 1855’teki patlama sonrasında, yani yakın gelecekte bir patlama beklenilmiyor. Ama en yakın örneği (2021) Ege’deki volkanlar bu durumun dışındalar, aktif olarak harekete  belki geçebilir, fakat bu aktifleşme ne zaman olur belirsiz. "

1855 HİÇTE UZAK BİR ZAMAN DİLİMİ DEĞİL!

Bu açıkla doğrultusunda, yaptığımız bir araştırmada, 2021 yılında Datça ve Ege depremlerinin böyle bir hareketlenme görülmüş. Hatta jeolojik açıdan çokta incelenmiş. O dönemdeki verilerilere göre yapılan incelemede Prof. Dr. Okan Tüysüz, "Datça ve Ege depremlerinin, volkanik faaliyetlerle ilgili olabileceği yönünde kuşkular var" açıklamasında bulunmuştu. Tüysüz 2021'de:"Jeoloji açısından uzun kabul edilmeyen 160-170 yıl önce Tendürek ve Ağrı’da çeşitli patlamalar meydana gelmiş. Son 10-15 bin yılda meydana gelen bir patlama varsa bu volkanlara aktif volkanlar diyoruz"ifadelerini kullanmıştı. Ayrıca Prof. Dr. Tüysüz, 1855 yılının hiç de uzak bir zaman dilimi olmadığını da belirtmişti.

"ORTA YA DA KÜÇÜK ÖLÇEKLİ VOLKANİK DEPREMLER OLABİLİR"

Hatta, odönem Türkiye’de  depremlerin  yarattığı etkiler ile volkanik hareketlilik depremlerin orta ya da küçük ölçekli olabileceğini dikkat çeken Prof. Tüysüz, "Ege Bölgesi’nde görülen depremlerin volkanik tetiklemelerle olduğu yönünde bilgiler var. Volkanlar ülkemizde küçük depremlere neden olurken Güneydoğu Asya’da büyük çaplı depremlere, tsunamilere yol açıyor" bilgisini aktarmıştı. Sonuç olarak ise şu bilgiyi vermek çok daha açıklayıcı olur. Türkiye'deki yanardağların aktif hale gelmesi… şuanlık söz konusu değil. Ama hiç aktif hale  gelmeyeceği anlamını da taşımamaktadır. Dünya sürekli olarak kendini yenileyen bir canlıdır. Bu sebeple de, insanların bilinçli bir yaşam sürmeleri şart.Doğanın hakim olduğu bir bölgede, kentleşmenin yanlış olduğunu bile bile hala ısrarcı olmanın da bir mantığı yok. Çünkü, evren  doğal yada  kimyasal fark etmez,  ister istemez her türlü maddeyi sünger gibi içine çekmekte. Bu nedenle de kendi için doğal olan hareketlenmeler, insan için yıkıcı bir kaos haline  gelmektedir.

ATMOSFERE KARIŞAN  VOLKANİK KÜL

Dip not olarak, Son 203 yıllık geçmişteki en büyük volkanik patlama, 1815 yılında Endonezya Tambora’da gerçekleşti. Edinilen verilerilere  göre, Tambora’da yaşanan patlamada, 92 bin kişi hayatını kaybetti. Patlamanın etkileri kilometrelerce uzakta bile hissedildi. Patlama sebebiyle 1816 yılı, "Yazsız Yıl" olarak kayıtlara geçti. Atmosfere karışan volkanik kül, sıcaklığı düşürerek İngiltere’de haziran ayından kar yağmasına sebep oldu.